Herwaardering van haver

Van oudsher werd in Nederland veel haver verbouwd, maar in de laatste vijftig jaar is dit graan verdrongen door de opkomst van maïs en tarwe. Het lijkt er echter op dat het gezondheidsgraan opnieuw een vlucht zal nemen in ons land. En terecht! Haver is niet alleen glutenvrij en lekker, maar ook voedzaam en vezelrijk.

De markt voor glutenvrije voedingsmiddelen groeit sterk. Ook mensen die geen last hebben van een glutenallergie kiezen in toenemende mate voor voeding zonder gluten, omdat glutenvrij eten zou zorgen voor een gezonde, slanke levensstijl. De meest gebruikte alternatieven voor gluten hebben echter weinig voedingswaarde. Hierdoor kan een eenzijdig eetpatroon met tekorten ontstaan.

Er is echter goed nieuws voor de groeiende groep mensen die glutenvrij moet of wil eten. Alternatieve glutenvrije granen, zoals haver, teff, boekweit en quinoa, bieden het lichaam namelijk veel gezonde componenten aan, zoals vezels, vitaminen en mineralen. Daarom krijgen producten met haver tegenwoordig een steeds prominentere plek bij de ambachtelijke bakker. Haver onderscheidt zich van andere graansoorten door de vorm van de vrucht. Dit is geen aar, maar een pluim. De plant wordt ongeveer 0,6 tot 1,5 meter hoog.

Voedingswaarde
Haver levert heel veel voedingswaarde. Het is wetenschappelijk bewezen dat haver onverzadigde vetten en cholesterol- en bloedsuikerverlagende oplosbare vezels bevat, de zogenaamde bètaglucanen. Bovendien wordt het zetmeel van haver mooi geleidelijk door het lichaam opgenomen. Het eiwit in haver sluit naadloos aan op de behoefte van de mens door het hoge gehalte aan essentiële aminozuren en de goede verteerbaarheid. Al met al met recht een gezondheidsgraan!

Veevoer
Haver was al bekend bij de Romeinen. Zij gebruikten het graan als voer voor dieren en als medicijn voor mensen. De Romeinen prezen de rustgevende en versterkende eigenschappen van dit graan, maar kenden haver nog niet als menselijke voeding. Pas vanaf het jaar 200 wordt haver gebruikt als basisvoedsel voor de inwoners van Europa. Tegenwoordig bakt je ambachtelijke bakker van haver groot- en kleinbrood, maar hij kan haver ook gebruiken in muffins, koekjes en crumbles voor de afwerking of bodems van taarten. Bovendien is haver een geliefd ingrediënt voor huisgemaakte granola of muesli.

Kruisbesmetting
Haver is gegarandeerd glutenvrij. Mensen met coeliakie, ofwel een overgevoeligheid voor gluten, dienen bij de aanschaf of consumptie van haverproducten echter goed na te vragen of er geen kans op kruisbesmetting heeft bestaan. Haver kan tijdens teelt, oogst, transport, opslag, malen en bereiden van producten in aanraking komen met andere granen, die wél gluten bevatten. We noemen dat kruisbesmetting.

Wat doen gluten eigenlijk?
Met een graansoort zonder gluten, zoals haver, is het voor de bakker een stuk lastiger brood bakken dan van granen met gluten. Gluteneiwitten zorgen namelijk voor een sterk, elastisch netwerk in het deeg, dat gasbellen vasthoudt tijdens het rijzen en bakken. Zonder gluten wordt brood compact en brokkelig. Het vraagt om het vakmanschap van je ambachtelijke bakker om er tóch een lekker en mooi product van te bakken.

Coeliakie en glutengevoeligheid
Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij door het eten van gluten ontstekingsreacties in het darmslijmvlies ontstaan en de darmvlokken kapot gaan. De enige remedie tot nu toe is het volgen van een strikt glutenvrij dieet. Daarnaast lijkt een groeiend deel van de bevolking te kampen met glutengevoeligheid. Zij hebben klachten als buikpijn, diarree, chronische hoofdpijn en vermoeidheid en knappen op van een glutenvrij dieet. Heb je vragen over gluten of glutenvrije producten? Stel ze aan je ambachtelijke bakker!