Eerlijk over spelt
Tarwe eten we als mensheid al zeker tienduizend jaar. Toch staat in een aantal bestsellers over voeding dat we deze gezonde graansoort beter links kunnen laten liggen. Tarwe zou ons namelijk dik, moe en ziek maken. Mede hierdoor heeft de ouderwetse graansoort spelt opnieuw zijn intrede gedaan in Nederlandse bakkerijen. Is spelt beter voor je lijf dan tarwe?
Tarwe is de meest verbouwde graansoort ter wereld. Het is nauw verwant aan spelt, veel meer dan aan andere graansoorten zoals rogge, haver en maïs. Sterker nog, spelt ís een tarwesoort. Formeel wordt er onderscheid gemaakt tussen broodtarwe en spelttarwe.
Teelt
De teelt van deze twee tarwerassen verschilt. Broodtarwe is gemakkelijk te oogsten, doordat de aar veel graankorreltjes bevat die gemakkelijk loslaten. Bij spelt is het graan volledig bedekt met kaf, wat het oogstproces tijdrovender maakt. Dat maakt de opbrengst van een hectare tarwe per saldo twee- tot driemaal groter dan de opbrengst van een hectare spelt. Spelttarwe heeft echter ook zijn voordelen. Doordat het kaf van de speltplant de korrels een natuurlijke beschermingslaag biedt, bestaat er minder kans op insecten die de tarwekorrels opeten. Daarom vereist spelt minder bestrijdingsmiddelen. Ook heeft de plant minder kunstmest nodig.
Voedingswaarde van tarwe en spelt verschilt nauwelijks.
De teelt verschilt dus. Maar hoe zit dat met de voedingswaarde? De waarheid is dat het lastig is om hierover goed onderbouwde uitspraken te doen. Er bestaan namelijk grote verschillen tussen speltrassen onderling. Naar deze verschillen is nog niet of nauwelijks onderzoek gedaan. Bovendien zijn klimatologische omstandigheden zoals het aantal zonuren, de grond en algemene weersomstandigheden van grote invloed op de voedingswaarde van spelt.
Over het algemeen genomen blijkt uit de meeste studies dat de voedingswaarde van spelt en tarwe nauwelijks verschilt. De verschillen met bijvoorbeeld haver en rogge zijn veel groter. Rogge is aanzienlijk vezelrijker dan tarwe en haver bevat meer eiwitten. De minieme verschillen tussen spelt en tarwe zijn vrijwel niet onderscheidend te maken met het aantal boterhammen dat wij per dag consumeren. Kies dus het liefst voor volkoren producten – of deze nu van tarwe of van spelt zijn gemaakt. Ook zaden en pitten verhogen de voedingswaarde van iedere soort brood. Varieer regelmatig, zodat je verschillende soorten zaden en pitten binnenkrijgt. Allemaal hebben ze hun eigen voordelen.
Gezondheid
Wetenschappelijk bewijs dat spelt lichter verteerbaar zou zijn dan tarwe ontbreekt. Beide graansoorten bevatten gluten en zijn dus niet geschikt voor mensen met een glutenintolerantie. Toch hebben sommige mensen het gevoel dat ze zich beter voelen door het eten van spelt. Met name mensen die last hebben van prikkelbare darmen geven aan dat zij spelt beter verdragen dan tarwe. Hiervoor geldt eigenlijk vooral: ieder mens is verschillend! Proef de diverse broodsoorten van je ambachtelijke bakker en ontdek wat het beste bij jou past. Wat vind je lekker en waar voel je jezelf goed bij? Je bakker adviseert je graag.
Gezond eten? Kies volkoren!
Wat zeker niet klopt, is de bewering dat brood niet goed voor je is. Daarmee maakt de wetenschap korte metten. Volkorenbrood, dat is gemaakt van de gehele graankorrel inclusief de zemel en kiem, is zelfs bijzonder gezond. Na 25 jaar onderzoek naar eetgewoonten onder 118.000 Amerikanen heeft de Harvard University in maart 2015 haar resultaten gepubliceerd. Een van de uitkomsten is dat mensen die volkorenproducten eten langer blijken te leven. Een dagelijkse extra portie volkorengranen van 28 gram (dat is ongeveer één boterham) verlaagde de kans dat proefpersonen tijdens de studie overleden met vijf procent. Volkoren producten verkleinen bovendien de kans op hart- een vaatziekten, overgewicht en diabetes. Wie gezond wil eten, kiest dus vooral volkoren producten. Of deze nu van tarwe of van spelt zijn gemaakt.
