Brabantse worstenbroodjes
Carnaval is voor de doorsnee Brabander niet compleet zonder een worstenbroodje. Ook na de mis in de kerstnacht staat het worstenbroodje in veel Brabantse huishoudens op tafel. In maart 2016 zijn het Brabantse worstenbroodje en de bijbehorende cultuur door UNESCO opgenomen in de lijst van waardevol en uniek immaterieel erfgoed.
Een Brabants worstenbroodje is een langwerpig, rond broodje van ongeveer vijftien centimeter lang dat is gemaakt van luxe witbrooddeeg en wordt gevuld met gehakt. Het broodje kan zowel koud als warm worden gegeten. Ooit is het product ontstaan als vervanger van het in heel Nederland bekende saucijzenbroodje. Witbrooddeeg is goedkoper dan het korstdeeg waarvan saucijzenbroodjes worden gemaakt. Zo kon toch iedereen genieten van een broodje met worst. Ook wordt gezegd dat het worstenbroodje is ontstaan om vlees te conserveren. Door het te bakken in een broodje, bleef vlees langer houdbaar.
Gehakt
Hoewel worstenbroodjes vooral thuishoren in Noord-Brabant en Limburg, worden ze inmiddels in heel Nederland gegeten. Iedere bakker heeft zijn eigen recept. Vaak komt de specifieke smaak aan op de samenstelling en de kruiden van het gehakt. In vroeger tijden bestond het vlees in een worstenbroodje vaak uit slachtafval. Op die manier kon ook dit vlees nog worden gebruikt. Door het brooddeeg zag je namelijk toch niet dat het vlees van mindere kwaliteit was. Tegenwoordig besteden bakkers juist veel aandacht aan de kwaliteit van hun gehakt. Vaak bestaat hiervoor een goede samenwerking met de lokale slager.
West-Brabant vs Oost-Brabant
Er bestaat een klein verschil tussen de worstenbroodjes uit West- en Oost-Brabant. De uiteinden van de broodjes in het westen zijn vaker open. Een dicht uiteinde is echter beter voor de houdbaarheid.
Verschillende smaken
Sommige bakkers experimenteren met bijzondere smaken, zoals saté- of gyroskruiden door het gehakt. Een enkeling bakt volkoren worstenbroodjes. Leuk geprobeerd! Maar de variant van witbrooddeeg met meestal half-om-half gehakt is veruit het meest populair.
Bijzonder worstenbroodje
De Bredase rapper Tjerkova, ofwel Tjerk de Haas, liet als groot liefhebber van worstenbroodjes enkele jaren geleden een tatoeage op zijn onderarm zetten waarop het broodje in vol ornaat te zien is. Zijn verklaring? “In het worstenbroodje is alles te vinden wat ik ben. Lekker, simpel en gezelligheid.”
Vette dinsdagen
De typische streekgebonden lekkernij valt bij Brabanders in de smaak als tussendoortje of als een extraatje bij de lunch, de picknick en de borrel. Ook is het worstenbroodje onlosmakelijk verbonden met vette dinsdagen in de carnavalstijd: ‘mardi gras’. Deze vormen een tegenhanger van de magere woensdag, waarop de vastenregels streng in acht moeten worden genomen. Jaarlijks worden er in Nederland circa 25 miljoen worstenbroodjes geconsumeerd.
